در کشورهایی که رفتار جنسی مردان همجنس‌گرا را غیر قانونی میدانند، شبکه‌های اجتماعی برایشان در عین حال که یک موهبت است، میتواند یک بلا باشد.
نرمافزارهای پیشرفته تلفن همراه برای دوست‌یابی و ارتباط در شبکه‌های اجتماعی، تعداد بیشماری از مردان را قادر ساخته است که روابط دوستانه یا عاشقانه خود را با دیگران، گسترش دهند. این در حالی‌ست که هر بار نشانه‌ای از همجنس‌گرایی در جامعه آشکار می‌شود به طور خصمانه با آن برخورد می‌شود. با این وجود همین فناوری که همجنس گرایان با اشتیاق به سراغش می‌روند، میتواند آنها را در خطر باج‌گیری، بازداشت و خشونت قرار دهد.
اوایل امسال در یک پرونده هولناک در کشور پاکستان، پلیس یک امدادگر را، به ظنِ اینکه در قتل سه مرد دست داشته است بازداشت کرد. او قربانیان خود را از طریق منجم (Manjam)، شبکه اجتماعی همجنس‌گرایان، پیدا کرده بود. این شبکه در شهر لندن مستقر است، اما بسیاری از کاربران آن مقیم آسیا و خاورمیانه هستند. فرد مظنون به پلیس گفته بود که همجنس‌گرایی را امری شیطانی می‌داند.
اخیراً، وبلاگ‌نویس‌ها و فعالان اجتماعی دگرباش بطور گسترده ای ابراز نگرانی میکنند که چگونه محبوبیت فراگیر نرم‌افزار دوست یابی گرایندر (Grindr) میتواند برای یافتن موقعیت دقیق جغرافیایی کاربران آن مورد استفاده قرار گیرد، امری که به خصوص برای کسانی که درکشورشان، همجنس‌گرا بودن غیر قانونی محسوب می‌شود، میتواند خطرناک باشد. بعد از آنکه شکایت‌ها زیاد شد، گرایندر اعلام کرد که برای کاهش خطرها برای کاربران در کشورهایی که سابقه خشونت ضدِ همجنس‌گرایی دارند، گام‌هایی برمی‌دارد. از جمله این کشورها روسیه، مصر، عربستان سعودی، نیجریه، لیبریا، سودان و زیمباوه است.
همچنین گریندر هشداری خطاب به کاربرانش در کشور مصر منتشر کرده است که می‌گوید پلیس در بخشی از برنامه سرکوب ممتد همجنس‌گرایان «ممکن است در نقش یک دگرباش جنسی سعی در گیر انداختن شما داشته باشد». این هشدار از کاربران می‌خواهد وقتی با غریبه‌ها قرار ملاقات می‌گذارند، مراقب باشند.
مدیر عامل گریندر، جوئل سیم خوای (Joel Simkhai) می‌گوید شرکت او که مقرش در شهر لس‌آنجلس قرار دارد، در تلاش است تا بالاترین سطح امنیت و حفاظت از حریم خصوصی را برای تمامی کاربران خود مهیا سازد. بااین‌حال او در مورد دولت‌هایی که در برابر همجنس‌گرایان رفتار خشونت‌آمیزی دارند، نگران است چرا که این دولت‌ها می‌توانند از ابزارهای نظارتی قدرتمندی برای جمع‌آوری فهرستی از افراد همجنس‌گرا استفاده کنند.
او می‌گوید: «آنها در آن سو، کنترلی گسترده و ابزارهایی هوشمند در اختیار دارند. ما در این سو سعی کردیم از جدیدترین فناوری‌ها استفاده کنیم، اما خُب، آنها هم همین کار را میکنند و بنابراین تنش بین ما و آنها ادامه می‌یابد.»
در ادامه او می‌افزاید: «اگر امنیت برای شما اهمیت فراوانی داردت، استفاده از یک نرم‌افزار که بر پایه موقعیت جغرافیایی افراد کار می‌کند، نمی‌تواند انتخاب درستی برایتان باشد».
خطرهای بالقوه شبکه‌های اجتماعی توجه سازمان اقدام آشکار جهانی، گروهی از دیده‌بان‌های مستقر در شهر نیویورک را جلب کرده است.
مسئول هماهنگی‌های اقدام آشکار در خاورمیانه و شمال آفریقا، حسین علیزاده می‌گوید دو مجموعه از پرونده‌ها را در این منطقه پیگیری کرده است، برخی باج‌گیری از مردان همجنس‌گرا و برخی دیگر تهدید علیه آنان است، در برخی دیگر هم پلیس سایبری و پلیس اخلاقیات از نرمافزارهای دوست‌یابی و سایت‌های چت‌روم (chatroom sites) استفاده کرده‌اند تا مردان همجنس‌گرا را گیر بیاندازند و آنها را بازداشت کنند.
او به یک پرونده اخیر از کشور عربستان سعودی اشاره دارد. در آن مردی اهل کشور اردن برای هشت ماه به زندان افتاده بود و بعد از کشور اخراج شده بود. علیزاده می‌گوید «هیچ وکیلی حاضر نبود از این فرد بیچاره دفاع کند.»
یک پرونده دیگر در عربستان سعودی در رابطه با تله گذاشتن برای دستگیری، اخیراً در وبلاگ اسکات لانگ که بنیان گذار بخش حقوق دگرباشان جنسی در موسسه دیده‌بان حقوق بشر است بازگفته شده بود. او هم‌اکنون در قاهره مستقر است.
لانگ داستان مردی مصری در سومین دهه زندگی‌اش را باز می‌گوید که در عربستان سعودی دکتر داروخانه بود. پلیس عربستان سعودی این مرد را با استفاده از یک چت‌روم آن‌لاین گیر انداخت، او مجبور شد دو سال را در زندان جده بگذراند و در آن زندان، چندین زندانی دیگر هم به جرم رفتارهای همجنس‌گرایانه گرفتار شده بودند.
این مرد مصری می‌گوید: «بسیاری از آنان از طریق اینترنت بازداشت شده بودند. پلیس مذهبی تمامی این نرمافزارها و چت‌روم‌ها را می‌شناسد. برخی از زندانی‌ها از طریق تماس تلفنی برای دیدار دعوت شده بودند، با برخی دیگر در واتس‌آپ (WhatsApp) صحبت شده بود و طرف مقابل آنها برای قرار ملاقات، پلیس از آب درآمده بود.»
کتابچه راهنمایی “چگونه در ایران از حقوق قانونی خود در جایگاه یک متهم همجنس‌گرا دفاع کنیم” توسط اقدام آشکار برای همجنس‌گرایان ایرانی زیر نظرِ حسین علیزاده آماده و منتشر شده است.
علیزاده می‌گوید: «حتی اگر شما عضو گریندر یا منجم باشید، در بیشتر این کشورها این امر بخودی خود جرمی نیست – اما انجام عمل لواط یک جرم است. بهترین شیوه دفاع انکار است. اگر شما یک وکیل خوب داشته باشید، می‌توانید به دادگاه اعتراض کنید که “چطور می‌خواهید همجنس‌گرایی‌ام را ثابت کنید؟” اما یافتن یک وکیل خوب همیشه ممکن نیست.»
شریف مولابوکوس (Sharif Mowlabocus)، مدرس دانشگاه ساسِکس در بریتانیا، متخصص رسانه‌های دیجیتالی و فرهنگ دگرباشان جنسی، اخیراً بحث مربوط به امنیت شبکه‌های اجتماعی را از نزدیک دنبال کرده است. او چنین نظری می‌دهد: کاربران اینترنتی همجنس‌گرا، بی‌تجربه هستند.
مولابوکوس در ایمیل خود می‌نویسد: «این خدمات مجانی یا ارزان هستند، همچنین سریع عمل میکنند و – برای مردان همجنس‌گرا – این امکان ایجاد می‌شود تا با افرادی شبیه به خودشان مرتبط شوند ، کاری که پیشتر امکان آن وجود نداشت. ما انسانها اصولا چندان علاقه ای به پرس و جو در مورد نحوه کارکرد این نرمافزارها نیستیم.»
سیم خوای مدیرعامل گرایندر این نرم‌افزار را «دریچه ارتباطی به جهان همجنس‌گرایان» برای همجنس‌گرایانی می‌‌خواند که فرهنگ جامعه‌شان با آنها متخاصم است.
مولابکوس با توجه به چنین رفتارهایی می‌گوید شرکت‌هایی که نرمافزارهای دوست‌یابی همجنس‌گرایان را تولید میکنند، وظیفه دارند تا محافظ کاربران خود باشند و نسبت به رویکردهای امنیتی نرم افزارهایشان شفاف عمل کنند.
آیا در کشورهایی که قوانین ضدِ همجنس‌گرایی دارند مردان همجنس گرا باید استفاده از این نرمافزارها را کاملا کنار بگذارند؟
مولابوکوس چنین چیزی را غیر عملی می داند. «تنهایی، انزوا و شهوت را در هم بیامیزید تا به‌سرعت دریابید که سودمندی‌های واقعی این نرمافزارها به خطرهای بالقوه آنها می‌ارزد».
به گفته گروه‌های مدافع حقوق بشر، در بیشتر از 70 کشور، روابط جنسی همجنس‌خواهانه جرم‌انگاری شده است. کافه‌ها و پاتوق‌های همجنس‌گرایان یا در عمل وجود خارجی ندارند یا در چنین مکان‌هایی مخفیانه عمل میکنند، در نتیجه نرمافزارهای دوست‌یابی، ابزاری وسوسه‌انگیز برای ارتباط گرفتن با دیگران می‌شود.
آندرو بنکز (Andre Banks)، مدیر موسسه بین‌المللی دفاع از حقوق همجنس‌گرایان موسوم به “برون‌آیی برای همه” می‌گوید، «وسوسه همدمی با کسانی که شبیه به خودت هستند چیزی است که در عمق وجود اکثر مردم وجود دارد، حتی اگر تحقق این امر مستلزم رویارویی با خطرهایی زیادی باشد.»
در مورد نرمافزارهای متمرکز بر موقعیت جغرافیایی افراد، مانند گرایندر، چالش‌های امنیتی مشخصاً حاد هستند، هرچند دقیقاً همین ویژگی باعث محبوبیت این نرمافزارها شده است. ای نرم افزارها بگونه ای طراحی شده‌اند تا کاربر بتواند با افراد دور و بر خودش مرتبط شود، عکس‌هایشان را نشان همدیگر دهند و به هم بگویند چقدر به همدیگر نزدیک هستند.
موقعیت جغرافیایی کاملاً دقیق کاربر در استفاده معمولی از این نرم‌افزار نشان داده نمی‌شود، اما اوایل امسال وقتی یکی از کابران گرایندر در اروپا توانست موقعیت تقریبا دقیق هزاران کاربر دیگر را بیابند جنجالی به پا شد. برخی از آن کاربران که موقعیت جغرافیایی دقیق آنها آشکار شد در کشورهای بودند که قوانین ضدِ همجنس‌گرایی دارند. این کار با استفاده از تکنیکی مشهور به سه‌جانبگی (trilateration) صورت گرفت – که با استفاده از سه موقعیت مختلف، جای دقیقِ کاربر را نشان می‌داد.
گرایندردر مواجهه با این انتقادها اعلام کرد که برای کاهش خطرها برای کاربران در کشورهایی که سابقه خشونت ضدِ همجنس‌گرایی دارند، گام‌هایی برمی‌دارد.
این شرکت می‌گوید «کاربرانی که در چنین کشورهایی از گرایندر استفاده کنند، امکان ردیابی دیگر کاربران از طریق فاصله را نخواهد داشت.»
گرایندر در سال 2009 کار خود را شروع کرده است و در ایالات متحده امریکا 2 میلیون و 100 هزار کاربر فعال در هر ماه و در دیگر کشورهای جهان، از جمله کشورهایی که رابطه جنسی همجنس‌گرایانه در آنها غیر قانونی است، 2 میلیون و 900 هزار کاربر فعال دارد. مثلاً این شرکت گزارش داده است ماهیانه در حدود 17 هزار و 400 کاربر در کشور امارات متحده عربی و بیشتر از 4 هزار و 200 کاربر در عربستان سعودی دارد.
یک نرم‌افزار محبوب دیگر دوست‌یابی، اسکراف (SCRUFF) هم گام‌هایی برای رفع نگرانی‌های امنیتی برداشته است.
مدیر عامل اسکراف، اریک سیلوربِرگ (Eric Silverberg) می‌گوید بازبینی‌های تکنیکی اخیراً به کاربران اجازه می‌دهد درباره دیگر افراد در منطقه خودشان بدانند، اما همچنین هرگونه تلاش برای یافتن افراد از طریق موقعیت تقریبی آنان را هم خنثی می‌کند.
سیلوربِرگ می‌گوید: «فکر می‌کنم متوجه شده باشید هم کاربر و هم نرم‌افزار باهوش‌تر شده‌اند. اینجا به نفع دو طرف عمل کرده‌ایم.»
اسکراف در سال 2010 شروع به کار کرد و سازمان آن در شهر نیویورک مستقر است. مدیران این نرم‌افزار اظهار میکنند که 7 میلیون کاربر دارند و بیشتر از نیمی از آنان مقیم خارج از ایالات متحده امریکا هستند. اسکراف برای کاربران در کشورهای مخالف همجنس‌گرایی، برنامه ریخته است تا هشدارهایی مختص هر کشور منتشر کند و در آن جزئیات قوانین ضدِ همجنس‌گرایانه را باز بگوید. این شرکت همچنین می‌گوید در چنین کشورهایی «ردیابی فاصله» را غیر فعال می‌سازد، هرچند اقداماتی این چنینی همیشه تضمین‌کننده امنیت نخواهند بود.
گرایندر اخیراً به آسوشیتد‌پرس نتیجه یک پرس و جوی غیر رسمی را نشان داد که از کاربران این نرم افزار تلفن همراه در کشورهایی گرفت هشده است که در آنها همجنس‌گرایی غیر قانونی است. یک شهروند ونزوئلایی مقیمِ امارات متحده عربی گفته است به رغم تمامی نگرانی‌ها گرایندر به طور گسترده در آنجا استفاده می‌شود، هرچند پلیس مخفی امارات بعضی‌وقت‌ها پروفایل‌های بدلی گرایندر درست می‌کند تا افراد را بازداشت کند.
او گفت یک نفر گیر افتاده بود و با پرداخت رشوه توانست از بازداشت نجات پیدا کند، در حالی که فردی دیگر به 3 ماه زندان افتاد و بعد از کشور اخراج شد.
یک کاربر از کشور غنا گفته است که برخی از دوستان او را کتک زده‌اند و در قرارهای ملاقات صورت گرفته از طریق گرایندر، مردهایی که ادعا می‌کردند همجنس‌گرا هستند، از دوستان او سرقت کرده‌اند. هرچند همین فرد از این نرم‌افزار قدردانی کرده است که به او کمک کرده است تا «آدم‌های خوبی» را پیدا کند.
