احمد شهید چهار سال است که به‌عنوان گزارشگر ویژه سازمان ملل، وضعیت حقوق بشر در ایران را بررسی می‌کند. در نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در ژنو چهار ماه پیش، با ۲۱ رای موافق، ۱۶ رای ممتنع و ۹ رای مخالف، قطعنامه‌ای تصویب شد که بر پایه آن، ماموریت احمد شهید، به مدت یک سال دیگر، تا ماه مارس سال آینده میلادی تمدید شده است. تازه ترین گزارش او درباره وضعیت حقوق بشر مارچ 2014 منتشر شده است. در این گزارش هیچ اشاره‌ای به حقوق اقلیت‌های جنسی نشد. در حالی که انتقادهای مقامات حکومت ایران از عملکرد احمد شهید و حمله به وی به دلیل پرداختن به حقوق هم‌جنس‌گرایان، هم‌زمان شدت یافته است. با او درباره وضعیت اقلیت های جنسی در ایران و محتوای گزارش تازه اش، گفت و گو کرده ام.
به‌عنوان گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر ایران، در چه زمانی برای نخسین‌بار، نسبت به موقعیت اقلیت‌های جنسی در ایران آگاه شدید؟
من تقریبا به محض این که مسوولیتم را شروع کردم و حکم خود را گرفتم، نسبت به موقعیت اقلیت‌های جنسی در ایران آگاه شدم. گروه‌های دادخواهی در زمینه حقوق اقلیت‌های جنسی، همراه با گروه‌های دیگر حقوق بشری که با این مساله برخورد داشتند، همواره در دادن اطلاعات معتبر و مرتبط یاری‌رسان بوده‌اند. در عوض، من بخشی از گزارش دوم خود به شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در مارچ 2013 را به افراد «ال‌جی‌بی‌تی»( lesbian, gay, bisexual and transgender) در کشور اختصاص دادم. من این بخش را بر شهادت‌های گرفته شده از 12 تن از افراد جامعه ال‌جی‌بی‌تی ایران استوار کردم؛ افرادی که به تازگی از ایران فرار کرده بودند و گزارش می‌دادند که به دلیل گرایش جنسی خود، به‌طور کلی یا جزیی مورد آزار قرار گرفته و زجر کشیده‌اند.
آیا شما باور دارید که آزادی جنسی و بودن به‌مثابه انسان، مانند آزادی مذهب از حقوق پایه‌ای هر فردی است؟
من باور دارم که افراد اقلیت جنسی مانند همه شهروندان، حق دارند حقوق برابر داشته باشند؛ به‌ویژه آن حقوقی که در اعلامیه جهانی حقوق بشر زیر عنوان حق حیات، حق آزادی، حق رها بودن از تبعیض و حق مصونیت علیه تعرض بی‌دلیل به حریم خصوصی برشمرده شده‌اند. در این مفهوم، من خودم را کاملا همراه خانم «ناوی پیلای»، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد می‌دانم که نوشته است: «موضوع گسترش حقوق برابر برای اقلیت‌های جنسی به‌گونه‌ای که آن‌ها هم چون دیگران لذت ببرند، به‌هیچ‌وجه تندروانه نیست. این مورد، بر دو اصل اساسی استوار است که بر پایه حقوق بشر جهانی بنا شده است: برابری و نبود تبعیض. کلمه‌های راه‌گشای اعلامیه جهانی حقوق بشر، روشن و صریح هستند؛ همه افراد بشر به‌جهت حقوق و کرامت انسانی، آزاد و برابر زاده شده‌اند.
یازدهم مارچ 2014، شما گزارشی درباره مسایل حقوق بشر در ایران داشتید، اما آن گزارش از جهت پرداختن به مسایل اقلیت‌های جنسی و نقض گسترده حقوق ایشان کاملن با گزارش گذشته شما در اکتبر 2013 متفاوت بود آن هم با توجه به این‌که فعالان حقوق بشر در عرصه‌های دیگر و گروه‌های سیاسی مخالف نظام توجهی به آن ندارند. چه‌چیزی از جانب شما در زمان میان دو گزارش روی داده است؟ چه‌چیزی در دیدگاه شما، در ارتباطتان با دولت ایران و در شرایط جامعه اقلیت‌های جنسی تغییر کرده است؟
مجمع عمومی سارمان ملل متحد و شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد محدودیت واژگانی ستخگیرانه‌ای را برای همه گزارش‌های من در نظر گرفته‌اند. در نتیجه، من اغلب قادر به پوشش تمام موارد مهم در همه گزارش‌هایم نیستم. واقعیت این است که فقط بخش‌های خاصی سازنده نسخه نهایی عمده آخرین گزارش‌های من هستند. این به این معنی نیست که موارد دیگر به همان اندازه مهم نیستند یا که حل شده‌اند یا به اندازه کافی به آن‌ها پرداخته شده است. در واقع از زمانی‌که من کارم را شروع کرده‌ام، آن‌جا هیچ تغییر مثبتی برای جامعه اقلیت‌های جنسی در ایران نداشته است. آن‌جا اظهارات تازه‌ای توسط مقامات ایرانی وجود دارد که من نگران هستم مبادا برای تحریک مردم به خشونت علیه اقلیت‌های جنسی درنظر گرفته شده باشد. سیستمی از تبعیض‌های قانونی‌شده در محل باقی مانده و قانون مجازات اسلامی جدید – همان‌طور که من در گزارش 2013 خود به شورای حقوق بشر به آن اشاره کردم – هیچ نگرانی عمده‌ای را کاهش نداده است. علاوه‌براین، درحالی‌که من یک بحش کامل را به این موضوع در گزارش اخیرم اختصاص ندادم، شما می‌توانید تمرکز روی بعضی موارد اقلیت‌های جنسی را در ضمیمه گزارش بیابید.
از دیدگاه شما، دلیل حساسیت از سوی دولت ایران پیرامون همجنسگرایی و مسایل جنسی چیست؟ راه‌حل مقابله با این حساسیت را چه می‌دانید؟
درحالی که من به وضوح نمی‌توانم درباره مقامات ایرانی صحبت کنم، این تجربه من است که در کشورهای زیادی و نه تنها در ایران، تبعیض علیه اقلیت‌های جنسی، یک پدیده فرهنگی و اجتماعی تاسف‌بار است. مانند بیش‌تر گونه‌های تبعیض، منشاء آن ترس، کمبود آگاهی و برانگیزش آزار نسبت به آن‌چه فکر می‌شود از «نُرم» فاصله دارد، است. در ایران، برخی از مقام‌ها تلاش دارند این مساله را به مذهب ربط دهند. به هرحال، من این را مساله ساده‌تری می‌بینم و این که اقلیت جنسی، مانند همه افراد، دارای حقوق پایه‌ای هستند که شامل حق حیات، آزادی، نبود تبعیض و برخورداری از حریم خصوصی می‌شود. مردم می‌توانند به ظواهر مذهب خود توجه و بدون نقض حقوق دیگران، به آن‌ها عمل کنند. به این مفهوم، ارایه حقوق پایه‌ای برای افراد حاضر در اقلیت جنسی، با هیچ مذهبی که من می‌شناسم ناسازگار نیست.
منبع: ایران‌وایر
